Terapia dzieci zasadniczo różni się od terapii dla pacjentów starszych. W przypadku terapii dzieci koniecznym jest dostosowanie jej do wieku pacjenta. Nie trzeba być specjalistą aby zauważyć różnice w poziomie rozwoju psychoruchowego u dwulatka i u czterolatka. Jednakże trzeba wiedzy specjalistycznej aby zauważyć te zachowania dziecka, która wskazują na patologizujący wpływ jąkania na jego rozwój. A trzeba zauważyć, że jąkanie u dzieci zawsze znajduje się w tle ich rozwoju. Poza tym, czy tego chcemy czy nie, dzieci w tym wieku rozwijają się. Niezależnie od tego czy są poddane jakiejś interwencji terapeutycznej czy nie, zmiany będą następowały. Z tą tylko różnicą, że prowadząc interwencję terapeutyczną istnieje możliwość wpływania i moderowania tychże zmian. I w tym właśnie leży istota modelu działań terapeutycznych dla jąkających się dwulatków, trzylatków, czterolatków i dzieci starszych.
Terapia dwulatków, trzylatków , czterolatków i pięciolatków
Terapia małych dzieci sprowadza się do prowokowania takich form aktywności dziecka, które sprawią że będzie ono nabywało takie wzorce zachowania, w których jąkanie nie będzie się zapisywało. Terapia małych dzieci jest stymulowaniem ich rozwoju. Za tym banalnym i wręcz sloganowym stwierdzeniem kryje się jednak ogrom pracy, która stoi przed rodzicami i terapeutami. Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że elementem bodźcującym czyli stymulującym do rozwoju dla dziecka objętego terapią muszą być jego rodzice, a nie… jego terapeuta. Program terapeutyczny realizowany w takim przypadku zakłada przede wszystkim pracę terapeuty z rodzicami oraz w miarę możliwości pracę terapeuty z dzieckiem. Z tym jednak zastrzeżeniem, że praca ta zawsze odbywa się w obecności i przy udziale rodziców. Rodzice uczestniczą w działaniach terapeutycznych na każdym etapie terapii.
Jak wiadomo podstawową formą aktywności dziecka jest… zabawa. W czasie zabawy nabywa ono najwięcej nowych umiejętności. W zabawie ma ono największą gotowość do poznawania „nowego” i uczenia się nowych umiejętności. Zabawa daje dziecku najwięcej satysfakcji i jest tym co lubi ono robić najchętniej i najczęściej. Jest też tą czynnością, której oddaje się całym sobą. Z tego to właśnie powodu czas zabawy jest okresem krytycznym w terapii małych dzieci. Skoro więc „celem życia dziecka” jest zabawa, to celem życia jego rodziców, którzy podjęli się jego terapii jest takie organizowanie mu zabawy aby w czasie jej trwania nabywało ono nowe, zgodne z celami terapii, wzorce zachowań. W przypadku jąkania u dwulatka, jąkania u trzylatka i jąkania u czterolatka program terapeutyczny proponowany przez nas sprowadza się do podejmowania przez rodziców takiej aktywności terapeutycznej, która jest tożsama i nierozerwalnie związana z jego… wychowaniem. W procesie tym, rodzice przez cały czas trwania terapii, i na każdym jej etapie, są wspomagani przez pracujący z nimi zespół terapeutów.
zobacz informacje o naszej przedszkolnej grupie terapeutycznej
Terapia sześciolatków i dzieci w młodszym wieku szkolnym
Terapia dzieci sześcioletnich i dzieci w młodszym wieku szkolnym odbywa się, niejako w tle, dwóch ważnych dla rozwoju dziecka procesów, tj. osiągania tzw. dojrzałości szkolnej i zmiany systemu edukacji, tzn. podjęcia nauki w szkole. Dla dzieci, dla których dotychczasowy świat był zbudowany z „obiektów” stworzonych tylko po to, aby one mogły się nimi bawić, świat staje się światem, który stawia im wymagania, który czegoś od nich oczekuje. Świat ten już nie jest kreowany przez ochraniających rodziców i dziadków, którzy na ogół we wszystkim dzieciom ustępują, ten świat staje światem, w którym muszą one konfrontować się z innymi obiektami, rywalizować z innymi dziećmi… staje się swego rodzaju „lustrem z bajki” w którym zaczynają widzieć swoją inność. O ile jest to proces korzystny z punktu widzenia stawania się sobą (proces indywiduacji), o tyle jest on nie-korzystny dla dziecka z punktu widzenia tworzącego się obrazu samego siebie, jako tego innego – gorszego. Dzieci – pacjenci Klinika Leczenia Jąkania – często mówią o sobie, że „koledzy są od nich lepsi”, że „oni nie są już tak dobrzy, jak byli kiedyś”. Jest to świat, w którym one przestają już być „małymi dziećmi”, a stają się „dużymi”.
Zaznaczony wyżej kontekst pracy terapeutycznej wyznacza nowy kierunek działań dla terapeuty i dla rodziców. Dodanie nowego obszaru aktywności dziecka – szkoły – oznacza konieczność dołączenia do zespołu terapeutycznego nauczyciela ze szkoły. W naszych wystąpieniach, na forum konferencji pedagogicznych, wykazywaliśmy, że dziecko jąkające (się) jest wyzwaniem dla systemu edukacyjnego, gdyż jest dzieckiem o „specjalnych potrzebach edukacyjnych”, co nie jest jednoznaczne z faktem, że jest ono dysfunkcyjne intelektualnie. Wyniki badań prowadzonych w Klinice Leczenia Jąkania nad potencjałem i sprawnością intelektualną osób jąkających (się) wskazują na to, że osoby jąkające posiadają bardzo wysoki potencjał intelektualny i to oznacza, że ich możliwości intelektualne pozwalają im funkcjonować na poziomie powyżej tzw. normy intelektualnej. Specjalne potrzeby intelektualne dziecka – ucznia jąkającego (się) wynikają właśnie z tego faktu, że są to tzw. „mądre dzieci”.
Terapia dzieci w młodszym wieku szkolnym prowadzona jest w domu i… w szkole. Stąd też obok zadań terapeutycznych prowadzonych w domu, pacjenci realizują zadania terapeutyczne w szkole.